Kính gửi bác sỹ Hoài Đỗ! Cháu là giáo viên đang giảng dạy ở trường của
tỉnh Ninh Bình (Việt Nam). Cháu đã được tìm hiểu vể bệnh tự kỉ qua các tài liệu
và diễn đàn trên các trang mạng về căn bệnh này. Trong đó có những nội dung mà
bác sỹ truyền đạt. Cháu cũng không dám khẳng định chắc chắn rằng mình hiểu hết
những nội dung mà mình đã tìm hiểu, thậm chí cháu nghi ngờ bản thân mình có phần
bị rối vì những thông tin đó. Chính vì vậy cháu viết thư này mong bác sỹ bớt chút
thời gian giải đáp giúp cháu những băn khoăn thắc mắc về căn bệnh của con cháu.
Được như thế cháu xin cảm ơn bác sỹ rất nhiều.
Kính thưa bác sỹ. Con trai thứ 2
của cháu hiện nay được 4 tuổi, bé có những biểu hiện bất thường vào khoảng gần
2 tuổi (không nói hoặc nói rất ít, không tập trung chú ý, gọi không quay đầu lại,
mắt kém chú ý…). Do những lí do về nội bộ gia đình và cả sự chủ quan, thiếu hiểu
biết của cha mẹ mà mãi tới khi bé được 44 tháng thì mới cho con đi kiểm tra và được
kết luận : bé bị tự kỉ. Cháu cũng đã đưa bé đi tìm hiểu ở một số nơi, kết hợp với
quá trình quan sát theo dõi con mình, cháu thấy bé có dấu hiệu tự kỉ, biểu hiện
rõ nhất là chậm về ngôn ngữ và khả năng giao tiếp, quan hệ với người khác rất yếu,
không biết chơi cùng các bạn và thiếu tập trung trong mọi công việc. Từ khi biết con bị bệnh đến nay, như rất nhiều
bà mẹ cháu đã vào cuộc thực sự để quyết tâm cùng con đẩy lùi căn bệnh tự kỉ. Cháu
đã lên kế hoạch hỗ trợ giúp bé qua những việc làm cụ thể (tất nhiên vì không có
chuyên môn nên vừa làm vừa tham khảo dò dẫm từng bước): - Vẫn cho bé đi lớp mầm
non bình thường (1/2 ngày) còn nửa ngày đón bé về nhà học cô giáo dạy chuyên biệt
(4 buổi/tuần, mỗi buổi học là 90 phút).- Phần lớn thời gian cháu dành cho con,
dạy bé mọi nơi, mọi lúc, liên tục thường xuyên. Cho bé đi nhiều nơi, gặp gỡ tiếp
xúc với nhiều người để bé được tăng cường vận động, mở rộng hiểu biết và mạnh dạn
trong giao tiếp. Những việc làm trên dựa trên những nghiên cứu, tìm hiểu về chứng
bệnh tự kỉ và về bản thân bé cũng như điều
kiện kinh tế gia đình và điều kiện công tác của cháu. Qua thời gian hỗ trợ cho
bé đến nay là được 45 ngày, cho bé đi kiểm tra, chuyên gia cũng kết luận bé có
nhiều tiến bộ. Cụ thể cháu xin điểm lại như sau (đây là những việc trước khi
can thiệp bé chưa làm được) - Về ngôn ngữ và tư duy: Bé có vốn từ khá rộng, nhưng
chủ yếu là những từ đơn giản định danh đối tượng sự vật, nhận biết môi trường
xung quanh cùng với chức năng của chúng, nhận biết màu sắc, hình khối, phương hướng,
…nhận biêt bản thân, gọi tên và nhận biêt người thân trong gia đình. Ngôn ngữ nói
thì tạm được nhưng ngôn ngữ hiểu còn hạn chế. (Trước đây cháu nói rất ít và hay
nhại lời); nhiều cái cháu chưa phân biệt được (biết nói con no rồi (không ăn nữa)
nhưng chưa nói được Đói lắm mà chỉ đòi Con muốn ăn cơm) hoặc không nói được hội
thoại 3-4 câu, những câu nói của bé chủ yếu là thể hiện mong muốn yêu cầu, bé
chưa biết kể chuyện về những sự việc giản đơn xảy ra trong ngày (ăn cơm với gì?
Đi đâu? Đi học với ai…) Bước đầu bé biết theo dõi những mẩu chuyện tranh ngắn
(xem tranh, nghe đọc và trả lời câu hỏi về những nhân vật trong tranh). Nghĩa là
tư duy trừu tượng, nhận thức của bé còn hạn chế, chưa có hồi ức tưởng tượng, chưa
phân biệt được thời gian (quá khứ, hiện tại tương lai), có phân biệt được phương
hướng không gian địa lí một cách đơn giản. Bé có thích chơi một số trò chơi giả
vờ, nhưng chưa biết chơi đóng vai, chính xác là chơi trò này theo hướng dẫn nhưng
chưa linh hoạt vì khi chơi bé chưa hiểu và chưa tưởng tượng.- Về quan hệ xã hội:
Bé chỉ giao tiếp chủ yếu với ba mẹ và những người thân trong gia đình và những
người quen thuộc, chưa biết chơi với các bạn cùng lớp, sự tương tác của bé nói
chung là hạn chế, giao tiếp mắt có khá hơn trước nhưng bé vẫn thiếu tập trung và
không chịu giao tiếp với người lạ. Khi gọi bé có dạ nhưng không dạ ngay mà phải
gọi vài câu mới thưa. - Về các hoạt động: bé có thể lực tương đối tốt về chiều
cao, cân nặng, nhanh nhẹn, tươi tỉnh, khoẻ mạnh và ít ốm vặt. Vận động thô của
bé trước khi can thiệp cũng đạt vào loại khá. Bé đi lên xuống cầu thang đổi chân
thành thạo mà không cần vin tay hay dắt tay, thậm chí có lúc có thể chạy trên cầu
thang, bé biết sút bóng, đạp xe đạp (loại xe có 2 bánh phụ kèm theo cùng bánh
chính phía sau), biết nhảy dây…Các hoạt động vận động tinh bé cũng làm được một
số hoạt động như cầm kéo cắt giấy, tô màu ở phía trong hình vẽ, tự xúc cơm ăn,
tự lấy nước uống, tự đi vệ sinh và rửa chân tay sạch sẽ. Đánh răng và mặc quần áo
thì có người hỗ trợ thêm mới làm được. Cháu biết thu dọn đồ chơi, thực hiện được
những hành vi theo yêu cầu của người lớn, biết nói theo kiểu truyền tin và thực
hiện những lệnh kép. Hạn chế của cháu là khi chơi những trò chơi vận động (theo
kiểu sơ đồ cơ thể) thì bé còn vụng (chuyền bóng qua lại chưa tốt, chưa biết phối
hợp với người cùng chơi; đánh được quả bóng bay cao qua đầu nhưng chưa biết đỡ);
chơi các trò chơi chưa đa dạng, vẫn chỉ tập trung vào một số trò ưa thích (các
loại ô tô, tàu hoả, …) chưa biết khai thác tính năng các đồ chơi khi chơi, trí
tưởng tượng còn nghèo nàn. Vận động tinh còn yếu, đặc biệt những hoạt động có tính
phối hợp (tay, chân, mắt, miệng) thì còn vụng (ví dụ như trò thổi bóng xã phòng,
các trò chơi di chuyển bấm nút trên phím….). Theo như cháu thấy vấn đề cần tập
trung nhất của bé hiện nay là tư duy và ngôn ngữ. Hai vấn đề này liên quan tác động
chặt chẽ đến nhau. Do khả năng tư duy chưa tốt, ít tưởng tượng, chưa có tư duy
trừu tượng nên bé chưa hiểu từ ngữ, chưa biết cách diễn đạt (nhiều lúc bé có thói
quen không đồng ý thì hét lên ư ư ư hoặc tỏ thái độ bực bội cáu gắt, ăn vạ…). Dự
định của cháu là sau mỗi khoảng thời gian can thiệp hỗ trợ thì cho bé đi kiểm
tra định kì để có những tư vấn, tiên lượng thích hợp và điều chỉnh kip thời cho
sự phát triển của bé. Về mặt lí thuyết, cháu cũng tham khảo những phương pháp dạy
trẻ, chăm sóc trẻ tự kỉ. Nhưng có lẽ do thời gian tìm hiểu chưa được nhiều nên
cháu cũng chưa ngấm các lí thuyết tài liệu hướng dẫn đó lắm và thú thực cách mà
cháu đang can thiệp cho bé thì cháu cũng không dám khẳng định đó là phương pháp
nào. Chính xác như cháu nghĩ thì mỗi trẻ tự kỉ là một tiểu vũ trụ khác nhau, không
trẻ nào giống trẻ nào, vì vậy phương pháp áp dụng cho mỗi trẻ cũng còn tuỳ thuộc
vào bản thân bé . Không biết cháu nói thế có chính xác không nhưng bước đầu
theo dõi sự tiến bộ của con cháu cũng thấy mừng song điều cháu lo sợ nhất là giai
đoạn này thì bé đạt được như vậy nhưng giai đoạn sau bé sẽ như thế nào? sự tiên
lượng của cháu không chắc chắn và cháu thấy mình chưa đủ chủ động trong việc đón
trước những tình huống, những điều xảy ra với con mình. Cháu sợ nhất là hiện tượng
thoái lui như nhiều phụ huynh đã từng thấy ở con em mình. Hướng can thiệp của
cháu trong thời gian tới cho bé là : Tiếp tục duy trì mô hình học tập thể ở trường
mầm non và học chuyên biệt ở nhà. Quá trình dạy học cho bé thì tập trung nhiều
vào việc phát triển tư duy và ngôn ngữ qua các hình thức hoạt động, tích cực hơn
nữa trong việc để bé phát huy tính độc lập, tự chủ qua các trò chơi vận động
tinh và thô, các hoạt động chăm sóc bản thân. Có hình thức mở rộng thêm hoạt động
quan hệ xã hội, tương tác để bé hoà nhập với các bạn cùng lớp (vì hiện tại ở trường
mầm non bé đi học là trường công nên cô giáo cũng chưa có điều kiện chăm sóc, dạy
riêng cho bé. Bé tham gia tất các các nội dung học tập cùng các bạn dưới sự hướng
dẫn của cô giáo nhưng khi chơi tự do thì bé rất ít chơi cùng các bạn, các bạn
hiếu động trêu chọc nhau, tranh giành nhau đồ chơi, nói chuyện với nhau ồn ào
nhưng bé thì hầu như ngồi im hoặc chơi một mình). Cháu muốn chuyển cho con vào
trường tư để ở đó bé vẫn học bình thường
với các bạn nhưng có cô giáo riêng kèm thêm cho bé, theo sát và dạy bé để hoà
nhập cùng các bạn trong lớp. Qua những điều cháu kể sơ qua về bé như vậy, cháu
xin được hỏi bác sỹ: - Thứ nhất là con cháu có biểu hiện mất cân bằng về não phải
và não trái (điều này cháu hiểu được là qua tham khảo các tài liệu về tự kỉ, đặc
biệt là qua sự thuyết trình trên video clip của Bác sỹ). Não phải bé yếu hơn não
trái. Vậy điều kiện tài chính cũng như nhiều mặt của cháu có hạn, cháu chưa thể
cho con ra nước ngoài gặp bác sỹ để cụ thể về tư vẫn và chữa trị cho bé. Ngoài
sự can thiệp hỗ trợ như cháu vừa kể ở trên thì cháu nên làm thế nào để kích thích
não phải cho con phát triển cân bằng (Ví dụ như chế độ dinh dưỡng thì nên ăn gì
để bổ não? Kiêng những món ăn gì? Bình thường thì bé ăn các loại đồ ăn thông thường
cho trẻ con (cơm, cháo, bún, bánh mì, bánh quy, các loại canh chủ yếu là canh
rau quả mềm, dễ nuốt,…), không thích các đồ ăn có vị ngọt đậm như kẹo mút, không
thích một số loại hoa quả như dưa hấu, thanh long; thích ăn xoài, bơ, cam, chuối…sữa
và các chế phẩm từ sữa thì bé cũng có ăn nhưng không nhiều). Hoặc để cháu phát
triển não cân bằng có cần thiết cho bé đi châm cứu không? - Thứ hai là cháu rất
mong con đi học đúng độ tuổi; thời gian của bé để đến khi vào lớp 1 là 2 năm nữa
vậy với cách can thiệp hỗ trợ cho bé mà cháu đã kể trên có đảm bảo đạt được mục
tiêu cho bé vào lớp 1 cùng các bạn? Cháu nên mở rộng hay phát triển thêm những
hình thức, cách thức can thiệp nào nữa? (thực ra cháu cũng muốn mở rộng thêm hình
thức can thiệp qua các hoạt động như cho bé học đàn chẳng hạn nhưng lại sợ học
nhiều thì nhồi nhét quá, bé không tiếp thu nổi. Khi mua các đồ chơi cũng là đồ
cùng dạy học về cho bé, cháu cũng phải cho chơi, dạy chơi từ từ dần dần). - Thứ
ba là hiện tại bé nhà cháu làm việc với
cô giáo chuyên biệt ở nhà rất tôt, rất có nền nếp ý thức, biết vâng lời và lắng
nghe, tiếp thu tốt. Ngoài ra là với mẹ thì cháu cũng hợp tác nhưng không tích cực
bằng với cô giáo, bé hay nhõng nhẽo, ăn vạ, không nghe lời. Chỉ khi trông thấy
mẹ cầm roi thì mới ngoan. Nhưng nếu lúc nào cũng cầm roi thì không phải là liệu
pháp tốt với bé (cũng có thể đây là khi cháu chưa quen với sự nghiêm khắc của mẹ).
Ngoài mẹ và cô giáo thì bé hợp tác với người trong gia đình lại ở một mức thấp
hơn nữa. Với người lạ thì sự hợp tác này lại càng hạn chế hơn. Vậy làm thế nào để
bé tương tác, hoà đồng được với tất cả mọi người như một đứa trẻ bình thường?
Cháu vẫn biết rằng dạy trẻ tự kỉ phải kiên trì và tích cực và linh hoạt, luôn
luôn thay đổi các hình thức hoạt động, luôn tạo ra các tình huống để bé tự lập,
tự chủ, phát huy và bộc lộ mình nhưng cháu vẫn băn khoăn vì sự hợp tác còn hạn
chế và bướng bỉnh của bé. Sự hợp tác này liệu có được mở rộng như cháu mong muốn
? Có cách nào để bé tích cực hơn nữa, cháu rất mong bác sỹ chỉ giúp. Kính thưa
bác sỹ! Những điều cháu viết trên đây có thể còn dài dòng, lộn xộn. Cháu rất
mong bác sỹ dành thời gian đọc và có những tư vấn chỉ bảo giúp cháu. Cháu chờ hồi
âm của bác sỹ. Cháu xin trân trọng cảm ơn !
Trả lời: Tự kỷ là một căn bệnh kinh niên tạo ra rất
nhiều sự rối loạn trong cơ thể và từ đó làm giãm đi khả năng làm việc của một số
vùng của não bộ nếu bị nhẹ, còn nếu bị nặng thì hầu như là cả 2 bên của não bộ đều
bị yếu. Có 2 cách để giúp các em tự kỷ. Cách thứ nhất là làm theo đại đa số mọi người
– có nghĩa là cố gắng dạy các em tự kỷ học này nọ để có những tiến bộ ngắn hạn
và hầu như mãi mãi vẩn là tự kỷ. Còn cách
thứ nhì thì tìm nhiều cách để giúp tháo gở những gì không tốt đang xảy ra trong
cơ thể để giúp cơ thể có khả năng tự phục hồi.
Cách thứ nhất thường dùng nhiều cách khác nhau để dạy trẽ tự kỷ. Những điều này mới thoáng nghe đến thì thấy rất
là thích hợp nhưng nếu hiểu về khoa học tự nhiên thì điều này hoàn toàn trái ngược
vì học hành là trực tiếp kích thích khả năng của não trái. Các em tự kỷ đả sẳn có khả năng não trái rất
khỏe nên cứ dạy học này nọ thêm sẽ làm não trái khỏe thêm. Não trái khỏe sẽ làm não phải yếu và từ đó càng
ngày các em tự kỷ càng ít hiểu. Khi đầu óc
con người không hiểu thì cho dù dạy cách mấy cũng không được vì học trước sẽ quên
sau. Vấn đề tăng lên khả năng hiểu biết
thì không thể dạy được. Sự hiểu biết bắt
nguồn từ bên trong cơ thể. Nếu cơ thể khỏe
mạnh về mọi mặt thì cơ thể sẽ tự phát triển và từ đó tự cơ thể và đầu óc có sự
hiểu biết qua khả năng tự so sánh và ghi nhận cảm giác của những giác
quan. Sự thông minh được bồi đắp do bởi
khả năng cảm giác của cơ thể. Những điều
này vô cùng phức tạp và tinh vi và chỉ có chính cơ thể của từng cá nhân của mổi
người mới làm được điều này. Những sự thông
minh tinh vi này tạo ra từ bên trong cơ thể nên không thể nào mà nói đến chuyện
dạy được bằng các phương cách dạy học.
Chính vì vấn đề này nên hầu như là hơn 90% các em tự kỷ cho dù học cách
mấy đi chăng nữa vẩn mãi mãi là tự kỷ.
Chúng ta không thể nào dùng các cách thức dạy học để đẩy lùi được căn bệnh
tự kỷ vì dạy học sẽ không thể nào đẩy lùi được căn bệnh tự kỷ. Có một số em tự kỷ sẽ tự hết nếu cơ thể các
em khỏe mạnh khi lớn lên. Nếu mong chờ sự
hy vọng cơ thể khỏe mạnh khi lớn lên thì quả là sự phí phạm thời gian. Tại sao chúng ta không lo tranh thủ lo giúp
cho cơ thể khỏe mạnh ngay từ khi các em tự kỷ còn nhỏ để cơ thể của các em có
nhiều khả năng tự sớm phục hồi? Câu hỏi
này hoàn toàn khác với những gì đại đa số những phụ huynh có con em bị tự kỷ đang
làm vì nó không hề nhắc đến việc đi học mà nó chỉ nói đến vấn đề sức khỏe. Nhiều phụ huynh có con bị tự kỷ nói rằng con
tôi khỏe lắm vì nó chẳng có bệnh gì cả? Điều
này chỉ đúng một phần vì những căn bệnh của tự kỷ không chỉ thể hiện qua những
triệu chứng của các căn bệnh thông thường mà chúng ta thường gặp, những căn bệnh
của tự kỷ bác sĩ bình thường không thể nào hiểu được vì hơn 90% các bác sĩ không
biết về căn bệnh tự kỷ này. Những căn bệnh
liên hệ đến các em tự kỷ chẳng hạn như bị suy nhược các tế bào của các cơ bắp và
dây chằng, giãm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, giãm khả năng tiếp nhận cảm giác,
và vân vân. Những điều này là những điều
thiết yếu để giúp cơ thể tiếp nhận được những cảm giác vì cảm giác là nền tảng
của sự thông minh. Nếu cảm giác không đúng
thì sự thông minh sẽ bị hạn chế. Học hành
không giúp đem lại khả năng tiếp nhận cảm giác nên không thể nào bồi đắp cho sự
thông minh được. Những gì các em tự kỷ
biết được chẳng qua là do sử dụng trí nhớ, do đó các em không hiểu. Nếu chỉ biết sử dụng trí nhớ thì sẽ có ngày tự
nhiên sẽ bị quên hết và ngày đó sẽ sảy ra nếu sức khỏe toàn diện của các em tự
kỷ không tốt hơn theo thời gian. Chị thử
tìm hiểu chung quanh xem có bao nhiêu em tự kỷ hoàn toàn hết bị tự kỷ bằng cách
đi học? Những em hết bị tự kỷ phải làm rất
nhiều thứ khác nhau ngoài đi học, và những thứ ngoài sự đi học này đều có sự liên
hệ đến khả năng giúp cơ thể tăng thêm sức khỏe.
Sức khỏe thật sự là con đường duy nhất giúp thoát khỏi căn bệnh tự kỷ và
điều này cần phải làm càng sớm càng tốt để giúp cho cơ thể phát triển trên nền
tảng của sự phát triển bình thường từ những ngày tháng năm đầu trong cuộc đời. Vì lý lẽ này nên các em tự kỷ có nhiều cơ hội
phục hồi hơn nếu việc chữa trị được sớm bắt đầu. Chữa bệnh trước rồi sau đó lo học cũng không
muộn. Còn lo học trước sẽ có rất nhiều
phần trăm giãm đi cơ hội phục hồi. Cám ơn
chị đã liên lạc.
Contact Info:
Dr. Vincent Hoai Do, Trained in Functional Neurology, Functional Endocrinology, Functional Medicine, Natural Health Consultant
Email drvincentdo@gmail.com
San Jose Autism & ADHD Recovery Center (AKA: San Jose Brain Wellness Institute)
2360 McKee Rd, Suite 5, San Jose, CA 95116, USA
Telephone: (408)770-9798.
