Video:
Kính chào quý vị. Tôi là bác sĩ Đỗ Hoài Vincent. Đề tài hôm nay tôi sẽ nói tiếp theo video "Tự Kỷ Thiếu Ngôn Ngữ Có Phải Là Do Não Mất Khả Năng Đồng Bộ Không (Part 1/3)?". Trong video trước chúng ta có nói đến bộ phận ô liu bên dưới (inferior olive). Theo các nhà nguyên cứu thì bộ phận ô liu bên dưới (inferior olive) có khả năng gây ra sự mất hoặc giảm đi khả năng ngôn ngữ đối với một số người mắc chứng phổ tự kỷ.
Vậy bộ phận ô liu bên dưới (inferior olive) là gì? Theo tổ chức Ataxia.org thì bộ phận ô liu bên dưới là một cấu trúc được tìm thấy trong thân não. Thân não kết nối tủy sống với não và chứa ba vùng chính: não giữa, cầu não và tủy. Trong hành tủy có một bộ phận ô liu bên dưới ở mỗi bên. Bộ phận ô liu bên dưới này cực kỳ quan trọng trong việc giao tiếp giữa não và cơ thể chúng ta.
Bộ phận ô liu bên dưới rất quan trọng trong chứng mất điều hòa (tiếng Anh là Ataxia) vì chúng tương tác mật thiết với tiểu não để giúp cơ thể chúng ta giữ thăng bằng và vận động tự chủ. Bộ phận ô liu bên dưới cung cấp và nhận thông tin về động cơ và không gian. Vì vậy, các vấn đề nảy sinh khi mối liên hệ giữa bộ phận ô liu bên dưới và tiểu não bị gián đoạn.
Bộ phận ô liu bên dưới nhận được nhiều loại thông tin khác nhau, cả về vận động và cảm giác, từ nhiều khu vực của hệ thần kinh trung ương. Những khu vực này bao gồm thần kinh từ đại não, liên quan đến việc lập kế hoạch và thực hiện chuyển động, thần kinh cột sống, và tiểu não. Bộ phận ô liu bên dưới sau đó sẽ kết hợp thông tin này thành một thông điệp mới gửi trở lại tiểu não.
Sau đó tiểu não sẽ xem xét và cân nhắc tín hiệu đó có thể thực hiện và chuyển sang hành động được không? Nếu không thể thực hiện được thì sự vận động của các cơ bắp thịt liên hệ sẽ không xảy ra.
Ví dụ khi một trẻ tự kỷ muốn nói nhờ bố mẹ lấy một món đồ ăn trong tủ lạnh, nhưng không thể phát ra đủ tín hiệu điện từ đại não làm các bắp thịt nhỏ trong miệng phát ra âm thanh như mong muốn, do đó không nói lên lời. Điều này cho thấy não bộ trẻ tự kỷ bị yếu chứ không bị hư, vì các em có khả năng gửi tín hiệu từ đại não xuống các cơ bắp thịt lớn làm các em đi đến nắm tay cha mẹ rồi dẫn đến tủ lạnh. Các cơ bắp thịt nhỏ giúp tạo ra âm thanh theo cách tự chủ đòi hỏi sự nhanh lẹ và chính xác cao, điều này đòi hỏi hỏi tiểu não phải có khả năng làm việc ở mức độ cao, do đó tiểu não bao giờ cũng đòi hỏi phải có nguồn nhiên liệu sạch dồi dào và sự kích thích lành mạnh.
Từ một khía cạnh khác, vì nhiều trẻ tự kỷ nhớ giỏi nhưng kém hiểu biết. Điều này cũng làm cho các em không thể nói theo cách hiểu biết. Chúng ta phải hiểu trước khi nói ra theo kiểu hiểu biết được. Đối với người bình thường khi có ai hỏi chuyện gì đột ngột mà chúng ta không biết trả lời thì miệng chúng ta cũng không thể nói lên lời. Vì nhiều em tự kỷ chỉ dùng trí nhớ nên khi gặp tình huống không giống khuôn đã nhớ, thì các em cũng rơi vào tình trạng gặp sự đột ngột như chúng ta. Người bình thường thì tín hiệu điện sẽ mau lẹ hơn nên có thể tìm ra cách trả lời khác, nhưng nhiều trẻ tự kỷ lại quá chậm nên không làm được việc này. Trong quá trình giúp cho trẻ tự kỷ phục hồi, tôi lúc nào cũng giữ trong đầu là phải giúp cho các tín hiệu điện não các em trở nên mau lẹ hơn. Tôi cũng có trình bày trong các video trước sự mất mát chất kiềm của các tế bào có làm giảm bớt điện, muốn giúp tăng điện của các tế bào thì cần làm cho cơ thể ít chất độc thì mới đưa chất kiềm trở vào các tế bào được. Một điều trái chiều ở đây là phần lớn trẻ tự kỷ thường có lượng nội tiết căng thẳng cao trong máu, điều này rất độc hại cho sự thông minh, và cũng làm mất chất kiềm và làm giảm điện của các tế bào. Điện của các tế bào không đủ lẹ thì chúng ta cũng dễ hiểu là các bắp thịt trong miệng không đủ mạnh lẹ để phát ra âm thanh. Phải có môi trường thân thiện để giúp làm giảm đi lượng nội tiết căng thẳng nơi trẻ tự kỷ, từ đó giúp tránh những sự tổn thương não đang ngày đêm xảy ra.
Bây giờ chúng ta nói về thần kinh đại não. Đại não có 12 dây thần kinh, trong đó có những dây thần kinh liên hệ đến vận động, có những dây liên hệ đến cảm giác hay còn có thể hiểu là các dây thần kinh liên hệ đến giác quang, và có những dây thần kinh đại não liên hệ cả vận động và cảm giác. Khi trẻ sống trong môi trường không có đủ sự kích thích các dây thần kinh ở đại não, thì những tín hiệu này không được gửi đầy đủ xuống để nuôi dưỡng bộ phận ô liu bên dưới. Khi thiếu sự kích thích từ đại não lâu ngày thì bộ phận ô liu bên dưới sẽ dần dần trở nên yếu kém, thậm chí có thể bị hư, vì trong quá trình làm việc tôi đã từng chứng kiến có những người tự kỷ hoàn toàn mất đi khả năng đi đứng khi gần đến tuổi trưởng thành, mặc dù hồi bé những người này đi được. Đây cũng là điều làm tôi thường khuyên các phụ huynh nên lo giúp các em càng sớm càng tốt. Phải có môi trường sống lành mạnh để giúp hệ thống thần kinh não các em không bị tổn thương trước khi nói đến chuyện phục hồi, chỉ cần giúp hệ thống thần kinh các em không bị tổn thương là chúng ta đã giúp được 50% rồi, nhưng điều này nhiều lúc không tránh được với nhiều gia đình.
Trong ống tủy sống là thần kinh cột sống, thần kinh cột sống nhận thông tin từ cơ thể về vị trí của nó trong không gian. Điều này được gọi là khả năng cảm nhận bản thể, còn được gọi là cảm giác vận động. Hệ thống thần kinh cột sống gửi thông tin cảm thụ bản thể của tủy sống và tủy sống gửi thông tin đó đến bộ phận ô liu bên dưới. Hệ thống thần kinh cột sống rất quan trọng vì nơi đây nhận và gửi rất nhiều tín hiệu về não nói chung và hệ thống ô liu bên dưới nói riêng. Hệ thống thần kinh cột sống gửi tín hiệu đến bộ phận ô liu bên dưới qua hai đường dẫn quan trọng. Một trong hai đường dẫn chính của bộ phận ô liêu bên dưới là nhân tiểu não sâu. Nơi đây có bốn nhân tiểu não sâu (deep cerebellar nuclei) liên quan đến sự cân bằng, tư thế, học vận động và chuyển động có chủ ý. Đây cũng là nơi giúp tôi có thể giúp được nhiều trẻ tự kỷ phục hồi.
Đích đến thứ hai của các sợi leo là lớp tế bào Purkinje của tiểu não. Tế bào Purkinje là những tế bào thần kinh lớn và giao tiếp xa và rộng. Chúng là một trong những vị trí thoái hóa chính và là nguyên nhân chính gây ra các triệu chứng ở chứng mất điều hòa làm mất hoặc giảm khả năng vận động tự chủ. Trẻ tự kỷ lớn lên dần dần phục hồi hay bị nặng hơn có thể nói chìa khóa là ở đây. Môi trường không tốt sẽ làm các tế bào Purkinje của tiểu não thoái hóa mau lẹ, thông thuờng là do bị viêm tế bào, và sự viêm này có thể xảy ra suốt đời nếu không thay đổi môi trường sống.
Đề tài liên hệ đến não bộ không bao giờ dễ khi muốn giải thích cho một ai đó. Trong video tới tôi sẽ trình bày thêm chi tiết chứng mất điều hoà (ataxia) gây ảnh hưởng đến khả năng nói thế nào.
Cảm ơn quý vị đã theo dỏi phần trình bày vừa rồi. Xin chào và hẹn gặp lại. Chân thành cảm ơn.
Bác Sĩ Đỗ Hoài Vincent
https://www.SanJoseBrainWellnessInstitute.com
Zalo: Chọn USA +1 6696093399
USA Tel: (408)770-9798, hoặc (408)256-6405
FaceTime (iPhone): 16696093399
Email: drvincentdo@gmail.com
https://youtube.com/@drvincentdo
