Video
Kính chào quý vị. Tôi là bác sĩ Đỗ Hoài Vincent. Hôm nay tôi sẽ nói về cách dùng mô hình Dopamine để giúp quý vị hiểu về các em tự kỷ dễ hơn. Trẻ tự kỷ có rất nhiều hành vi khác nhau, có em thì có những hành vi như thế này và có em lại có những hành vi như thế kia, và điều này làm cho rất nhiều người trong chúng ta không hiểu về các em tự kỷ. Để cho dễ hiểu tôi sẽ nói chút xíu về mẩu số chung của toán phân số, về hoá chất não Dopamine, và một ít sự khác biệt khả năng giữa não trái và não phải.
Trước khi nói về vấn đề này, tôi xin mời quý vị nhớ về cách làm toán phân số. Tôi tin rằng tất cả trong chúng ta ở đây ai cũng biết toán phân số. Trước khi chúng ta cộng hoặc trừ thì chúng ta phải có mẫu số chung, sau khi có mẫu số chung thì chúng ta rất dễ dàng cộng hoặc trừ các phân số của bài toán lại. Tự kỷ cũng vậy nếu chúng ta có mẫu số chung thì chúng ta rất là dễ hiểu tại sao các em tự kỉ làm những việc các em làm.
Mẫu số chung tôi muốn dùng cho các em tự kỷ ở đây là chất Dopamine. Hóa chất Dopamine ở trong não bộ nhưng được sản xuất ra từ nhiều nơi khác trong cơ thể nhất là từ lá gan. Lá gan thì không trực tiếp sản xuất ra chất Dopamine , nhưng nó sản xuất ra chất tiền Dopamine (dopamine precursors) gọi là Phenylalanine và Tyrosin. Khi não bộ chúng ta có nhiều chất Dopamine thì trở nên có nhiều hành vi tăng động, còn khi chúng ta có ít chất Dopamine thì chúng ta trở nên chậm chạp hơn. Nhìn chung thì các em tự kỉ thường có cả hai trường hợp này, có lúc thì các em rất tăng động, nhưng cũng có lúc các em rất chậm chạp. Điều này cho thấy là não bộ của các em thiếu khả năng điều chỉnh chất Dopamine đúng liều lượng, nên có lúc các em có nhiều hành vi rất là tăng động, nhưng cũng có lúc rất là chậm chạp.
Tiếp theo thì tôi xin nói về một chút sự khác biệt khả năng giữa não trái và não phải. Não trái thì thích làm những công việc lập đi lập lại, thích nhớ, thích chi tiết, và vân vân. Trong khi đó não phải thì thích làm những cái gì mới mẻ, thích hiểu biết, thích sự rộng lớn, và vân vân.
Tại sao tôi lại dùng mô hình Dopamine để nói về vấn đề này? Hóa chất Dopamine trong não làm cho chúng ta cảm thấy dễ chịu, nó giống như là thuốc phiện và nó có thể làm cho chúng ta bị nghiện ngập. Quý vị có thấy là nhiều người thích chơi cờ bạc không? Bởi vì cờ bạc làm tăng lượng Dopamine trong não và làm họ cảm thấy dễ chịu và đưa tới nghiện cờ bạc.
Chất Dopamine liên hệ đến trẻ tự kỉ như thế nào? Khi các em tự kỉ đi học ở những trường lớp đặc biệt hay là đi học nhớ, các thầy cô giáo thường khen các em, mỗi lần khen như vậy là làm cho các em dễ chịu và điều này cũng giống như là chích cho các em một ít chất Dopamine, và thông thường là chích Dopamine vào não bên trái bởi vì khen thưởng cho những điều làm được do học nhớ.
Bởi vì não phải của các em không có hiểu hoặc hiểu ít cho nên các em sẽ không có thường xuyên hoặc tránh làm những điều mà các em không biết làm. Vì các em không có hiểu cho nên các em thông thường là sẽ không làm những điều liên hệ đến não bên phải, thay vào đó các em thường làm những điều liên hệ đến não trái, có nghĩa là các em thường xuyên nói đi nói lại những điều mà các em biết bởi vì khi các em làm như vậy sẽ cảm thấy dễ chịu và từ đó các em tự kích thích chính mình, tự bơm chất Dopamine vào não trái của mình, bởi vì những điều này làm các em dễ chịu.
Còn đối với những em thường hay khóc, vì các em biết là khi mình khóc to khóc lớn thì sẽ được cha mẹ đến nâng niu chìu chuộng và có thể là cho ăn nữa, và những điều này làm cho các em cảm thấy dễ chịu bởi vì chất Dopamine ở não trái sẽ được tăng lên, do đó các em thường xuyên làm những điều này, thường xuyên khóc to lớn hơn. Vấn đề này thường sảy ra khi trẻ tự kỷ có não trái quá khoẻ và não phải quá yếu.
Trong một ví dụ khác, khi chúng ta nghe các em tự kỉ cứ nói đi nói lại những gì các em học được từ máy móc hoặc các lớp đặc biệt, hoặc là tạo ra những âm thanh giống nhau, đây là một hình thức các em tự kích thích não trái của mình, khi các em làm như vậy các em cảm thấy dễ chịu bởi vì não trái của các em có thêm chất Dopamine. Điều này càng làm cho não trái mổi lúc một khoẻ thêm. Khi muốn giúp cho trẻ tự kỷ phục hồi, một trong những điều cần làm là tạo ra môi trường để các em giảm đi sự tự kích thích não trái của các em.
Bên cạnh đó, não phải thì đòi hỏi sự hiểu biết, nhưng trẻ tự kỷ hiểu biết hầu như là không có nhiều nên các em sẽ tránh làm những công việc đòi hỏi sự hiểu biết, và đây cũng là lý do các em mỗi lúc mỗi yếu não phải. Phải tạo ra môi trường để giúp các em phát triển não phải, khi não phải khoẻ thì các em sẽ thích tự kích thích não phải của mình. Khi điều này sảy ra thì các em sẽ dần dần tốt hơn.
Khi chúng ta áp dụng mô hình Dopamine, thì chúng ta có thể hiểu được hầu hết tất cả các hành vi mà trẻ tự kỉ thích làm nếu mà chúng ta hiểu thêm về khả năng của não trái và não phải.
Đối với người bình thường, khi chúng ta áp dụng mô hình Dopamine thì chúng ta rất dễ hiểu sự giằng co của não trái và não phải trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ như khi một người muốn đi mua sắm, não trái thì thích mua cái này mua cái nọ, bởi vì mua sắm làm cho người ta có cảm giác rất là thích thú dễ chịu, nhưng nếu não phải khoẻ nó sẽ suy nghĩ và nói rằng ở nhà chúng ta không cần thứ này, nên không cần phải mua, và não phải sẽ thường xuyên kéo qua kéo lại sự suy nghĩ để giúp cho chúng ta đưa đến một quyết định đúng đắn hơn.
Nhưng các em tự kỉ thì lại khác vì não phải của các em bị yếu. Khi các em tự kỉ la hét khóc lóc hay là nói đi nói lại những từ không có ý nghĩa, lúc này não phải của các em không có đủ khỏe đến mức để hiểu mà kêu em ngưng các hành vi đó lại, do đó các em cứ tiếp tục có những hành vi thường xuyên lập đi lập lại, nói nhảm, la hét, hoặc là các hành vi không bình thường khác bởi vì các em không có hiểu.
Muốn giúp cho trẻ tự kỉ càng trở nên bình thường so với thời gian thì chúng ta phải giúp cho não phải của các em tập luyện và tạo ra sự ưa thích, bởi vì mỗi lần cái em thích làm những công việc có tính cách tích cực đòi hỏi sự hiểu biết các em cảm thấy thích thú làm thì cũng giống như là chúng ta bơm chất Dopamine vào não phải của các em, những luyện tập như vậy sẽ giúp não phải của các em mỗi ngày một phát triển và các em sẽ thích làm những công việc đòi hỏi sự hiểu biết, và từ đó não phải các em phát triển và dần dần đưa các em đến bình thường.
Những điều vừa trình bày chỉ nói về mô hình Dopamine để giúp chúng ta dễ hiểu các hành vi của trẻ tự kỷ. Chúng ta cũng không quên rằng một đầu óc khoẻ mạnh bao giờ cũng phải có nguồn nhiên liệu thân thiện dồi dào dễ hấp thụ cho hệ thống tiêu hoá và đi kèm với những sự kích thích lành mạnh để giúp não bộ phát triển. Phải giúp cho toàn cơ thể của các em khoẻ mạnh thì sự phục hồi theo thời gian sẽ dễ sảy ra hơn. Con cháu của quý vị có nhiều khả năng tự phục hồi nếu quý vị bắt tay vào giúp các em sớm, bởi vì bệnh tự kỷ đợi lâu chỉ có thêm bế tắt. Nhìn thấy con cháu mình mỗi ngày một trở nên bình thường thì chúng ta cũng sẽ thấy dễ chịu hơn, bởi vì não bộ của chúng ta cũng có thêm chất Dopamine. Quý vị có biết rằng khi có đủ chất Dopamine trong não chúng ta sẽ tránh được rủi ro mắc vào căn bệnh Parkinsons không? Nói tóm tắt lại lo cho các em tự kỷ sớm phục hồi thì cả nhà đều được vui vẻ.
Cảm ơn quý phụ huynh đã theo dõi phần trình bày vừa rồi. Xin chào và hẹn gặp lại. Chân thành cảm ơn.
Bác Sĩ Đỗ Hoài Vincent
Clinical Director, Brain & Total Wellness Nutritionist, Natural Health Consultant, Chuyên Giúp Trẻ Bệnh Tự Kỷ Sớm Phục Hồi. Trained in Functional Neurology, Functional Endocrinology, Functional Medicine, Functional Nutrition, and Functional Blood Chemistry, more. Email: drvincentdo@gmail.com; https://www.SanJoseBrainWellnessInstitute.com http://doctorvincentdo.blogspot.com San Jose Brain Wellness Institute, 2360 McKee Rd, Ste 5, San Jose, CA 95116, USA; Telephone (408)770-9798, Zalo: +1 6696093399 ; FaceTime (iPhone): 16696093399; YouTube: @drvincentdo , Facebook.com/doctorvincentdo
